Bộ Công Thương đã có văn bản số 2237/BCT-XNK ngày 28/3/2020 trình Thủ tướng Chính phủ về việc xuất khẩu gạo trong bối cảnh dịch bệnh và hạn hán, xâm nhập mặn.
Theo đó, Bộ Công Thương cho biết, lượng gạo dự trữ và tồn kho trong các doanh nghiệp hiện ở mức hơn 1,6 triệu tấn, vì vậy kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép các doanh nghiệp được tiếp tục xuất khẩu gạo nhưng có sự kiểm soát chặt số lượng xuất khẩu theo từng tháng, trước mắt là tháng 4 và tháng 5 năm 2020.
Bộ Công Thương đã có buổi làm việc với đại diện các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long, TP.HCM, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) và 20 doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất Việt Nam về tình hình sản xuất, Tải về lượng gạo dự trữ của các doanh nghiệp cũng như tình hình cung ứng lương thực trong bối cảnh hạn mặn kéo dài. Kết quả cho thấy, dự báo các vụ lúa năm 2020 sẽ cho thu hoạch ước đạt 43,5 triệu tấn thóc. Trong đó vụ đông xuân sản lượng ước đạt 20,2 triệu tấn thóc, sản lượng vùng Đồng bằng sông Cửu Long ước đạt 10,8 triệu tấn.
Sau khi trừ nhu cầu tiêu dùng và dự trữ 29,96 tấn thóc (theo báo cáo số 2092/BC-BNN-TT ngày 23/3/2020 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) thì lượng thóc còn dư có thể xuất khẩu khoảng 13,54 triệu tấn thóc, tương đương khoảng 6,5-6,7 triệu tấn gạo. Riêng vụ đông xuân năm 2020, có khoảng 3 triệu tấn gạo hàng hóa dành cho xuất khẩu, số này có thể tăng thêm 200.000 - 300.000 tấn, do một lượng gạo nhất định "gối đầu" từ năm trước chuyển qua.
Trong khi đó, qua rà soát tại doanh nghiệp, riêng các thành viên của Hiệp hội Lương thực Việt Nam có lượng gạo tồn kho hơn 1,65 triệu tấn. Đến ngày 31-5, số gạo dư của các thành viên Hiệp hội Lương thực Việt Nam là 266.000 tấn. Tính chung cả các doanh nghiệp ngoài hiệp hội, lượng gạo tồn kho là 1,783 triệu tấn và 144.000 tấn thóc (tương đương 75.000 tấn gạo).
Sau khi thống kê, Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng Chính phủ, đề nghị cho phép tiếp tục xuất khẩu gạo trên cơ sở kiểm soát chặt số lượng xuất khẩu từng tháng. Trước mắt, trong tháng 4, tháng 5-2020, sẽ tiếp tục xuất khẩu 800.000 tấn. Vào tuần cuối cùng của tháng 4, căn cứ diễn biến dịch bệnh và báo cáo của các bộ, ngành, Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét, quyết định phương hướng điều hành xuất khẩu gạo tháng 5.
Về quản lý số lượng được phép xuất khẩu, báo cáo của Bộ Công Thương nêu rõ, Tổng cục Hải quan chịu trách nhiệm quản lý 400.000 tấn gạo được phép xuất khẩu trong tháng 4 thông qua cộng dồn và trừ lùi số lượng theo tờ khai hải quan. Để hỗ trợ cho phương án này, góp phần bảo đảm mục tiêu điều hành xuất khẩu gạo trong giai đoạn hiện nay, Đoàn kiểm tra liên ngành thống nhất đề xuất thực hiện một số biện pháp hỗ trợ như Bộ Tài chính tiếp tục chỉ đạo Tổng cục Dự trữ nhà nước khẩn trương mua đủ số lượng lương thực dự trữ theo kế hoạch được giao (300.000 tấn); Bộ Công Thương chỉ đạo Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Quốc phòng chỉ đạo lực lượng tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm buôn lậu gạo qua biên giới.
Ngoài ra, Đoàn kiểm tra đề xuất 20 doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn nhất phải ký thỏa thuận với ít nhất 1 hệ thống siêu thị về bảo đảm cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu. Trường hợp không thực hiện thỏa thuận, đã được nhắc nhở nhưng không khắc phục, Bộ Công Thương được quyền thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo đã cấp cho doanh nghiệp.
Nguồn: Dung - QLTM - SCT
